کد مطلب:37899 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اهل بيت

كتاب ها و نوشته هاي هر يك از امامان را نام ببريد. كتاب ها مال كدام امام است؟ توضيح دهيد.

با سپاس از اين كه پرسش هاي ديني خود را با ما در ميان گذاشته ايد. اينك پاسخ به يكايك آن ها: در مورد كتاب هاي امامان(ع) در منابع روايي ده ها كتاب و تأليف از آنان ياد شده است. و اين ها بر چند نوعند:

الف) برخي از اين كتاب ها توسط امام پيشن نگاشته شده و به امام بعدي به عنوان ميراث امامت منتقل شده و همين طور از امامي به امام ديگر رسيده، تا در دست امام دوازدهم حضرت مهدي(عج) قرار گرفته است.

ب) برخي از اين ها با املاي امام و با خط شاگردان نگارش يافته است.

[ج) برخي با خط امامان(ع) براي هدايت افرادي خاص و يا در خواست عده اي و يا به صورت كلي نوشته شده است.

]د) برخي از كتاب هاي منسوب به امامان(ع) روايات منتسب به آنان است كه توسط ديگران در يك يا چند مجموعة روايي گردآوري شده است.

اينك به ذكر تعدادي از كتاب هايي كه با يكي از مناسبت هاي مذكور به امامان(ع) منتسب است مي پردازيم:

1ـ الجامعه: كتابي است كه دربارة احكام حلال و حرام است كه با املاي پيامبر(ص) و خط علي(ع) نگارش يافته است.

2ـ الجفر مندرجات اين كتاب حوادث كائنات است و امام علي(ع) آن را در پوست بُز يا گوسفند نوشت. بدين جهت كه بر پوست بُز (يعني جفر) نوشته شد، آن را جفر ناميده اند.

3ـ كتاب علي: در مورد اين كتاب نوشته اند: اين كتاب با املاي پيامبر(ص) و خط علي(ع) نگارش يافته است و مشتمل بر مسائل مربوط به حلال و حرام است. اين كتاب از امام قبلي به امام بعدي به عنوان ميراث منتقل شده و بارها مورد استشهاد امامان بعدي قرار گرفته است. برخي گفته اند: اين كتاب همان كتاب جامعه است.

4ـ مصحف فاطمه: برخي نوشته اند اين كتاب كتابي است با املاي پيامبر(ص) و خط علي(ع).

برخي گفته اند: بعد از رحلت پيامبر(ص) خداوند فرشته اي را فرستاد تا خون و اندوه حضرت زهرا(س) را بكاهد. وي با آن بانوي بزرگ هم صحبت شد و حاصل آن همين كتاب است كه با املاي حضرت زهرا(س) و خط علي(ع) نگارش يافته است.

5ـ كتاب الاداب.

6ـ كتاب الفرائض.

7ـ جمع القرآن و تأويله يا جمع القرآن علي ترتيب النزول.

8ـ كتاب اعلي فيه ستين نوعاً من انواع علوم القرآن؛ از امام علي(ع).

9ـ كتاب في زكاه الغنم، از امام علي(ع).

10ـ كتاب في ابواب الفقه؛ از امام علي(ع).

11ـ كتاب آخر في الفقه؛ از امام علي(ع).

12ـ عهدنامة مالك اشتر؛ ازامام علي(ع).

13ـ وصيت به محمد بن حنفيه؛ از امام علي(ع).

14ـ قضاوت هاي اميرالمؤمنين؛ (جمع آوري قضاوت هاي آن حضرت)

15ـ مسند امام علي(ع)، اين كتاب را نسائي از روايات امام علي(ع) جمع آوري نموده است.

16ـ نهج البلاغه، سيد رضي از سخنان حضرت علي(ع) آن را جمع آوري نموده است.

17ـ جنه الاسماء از امام علي(ع).

18ـ غررالحكم و دررالكلم، عبدالواحد آمدي از كلمات حضرت جمع آوري نموده است.

19ـ كتاب معماهاي علي(ع).

20ـ الامثال الامام علي بن ابي طالب.

21ـ الصحيفه الكامله في الدعيه؛ از امام چهارم(ع).

22ـ الصحيفه الثانيه السجاديه؛ جمع آوري توسط شيخ حُرّ عاملي.

23ـ الصحيفه الثالثه السجاديه؛ جمع آوري توسط ميرزا عبدالله اصفهاني، معروف به افندي، صاحب رياض العلما.

24ـ الصحيفه الرابعه السجاديه؛ جمع آوري توسط ميرزا حسين نوري.

25ـ الصحيفه الخامسه السجاديه؛ جمع آوري توسط سيد محسن امين، صاحب اعيان الشيعه.

26ـ رساله حقوق؛ از امام سجاد(ع).

27ـ كتاب التفسير؛ از امام باقر(ع).

28ـ رساله امام باقر(ع) به سعد الخير.

29ـ كتاب الهدايه؛ از امام باقر(ع).

30ـ جعفر ابيض، امام صادق(ع) فرمود: نزد من جفر ابيض است و محتوايش: زبور داود، تورات موسي، انجيل عيسي،صحف ابراهيم و حلال و حرام و مصحف فاطمه است، مصحف فاطمه قرآن نيست، بلكه در آن هر حكمي كه مورد نياز بشر باشد، وجود دارد.

در روايتي ديگر آمده است است كه در مصحف فاطمه(س) اخبار كائنات مندرج است، نه حلال و حرام، همان گونه كه در مصحف فاطمه بيان شد.

30ـ رساله امام ششم به نجاشي (والي اهواز) معروف به رساله عبدالله بن نجاشي.

31ـ توحيد مفضل؛ امام صادق(ع) در مورد خداشناسي، املا نمود و مفضل بن عمر آن را به نگارش در آورد.

32ـ كتاب اهليلجه؛ از امام صادق(ع).

33ـ كتاب مصباح الشريعه و مفتاح الحقيفه، منسوب به امام صادق(ع).



34ـ نثر الدرر، منسوب به امام صادق(ع).

35ـ وصيت به هشام بن حكم و ويژگي هاي عقل؛ از امام هفتم(ع).

36ـ علل الاحكام الشرعيه؛ امام رضا(ع) در جواب مسائل محمد بن سنان نوشت.

37ـ العلل فضل بن شاذان؛ او از امام رضا(ع) استماع نمود و به نگارش در آورد.

38ـ رساله ذهبيه؛ در مورد طب از امام هشتم(ع).

39ـ فقه الرضا(ع).

40ـ صحيفه الرضا يا مسند الرضا از امام هشتم(ع).

41ـ عيون الاخبار؛ شيخ صدوق از روايات امام هشتم(ع) جمع آوري نموده است.

42ـ رساله جبر و تفويض؛ از امام هادي(ع).

43ـ اجوبه؛ پاسخ به سؤالات يحيي بن اكثم؛ از امام هادي(ع).

44ـ قطعه بن احكام الدين؛ از امام هادي(ع).

45ـ تفسير؛ منسوب به امام حسن عسكري(ع).

46ـ مواعظ قصار؛ از امام حسين عسكري(ع).

47ـ رساله منقبت؛ از امام حسن عسكري(ع).

48ـ مكاتبات الرجال؛ از امام حسن عسكري(ع).

در پايان بيان اين نكته ضروري است كه با توجه به فاصله زماني بين زمان ما و زمان ائمه(ع) نيز با توجه به محدوديت هاي اطلاع رساني زمان معصومان(ع) و با توجه به سياست هاي حاكمان مبني بر حصر امامان(ع) و ايجاد مزاحمت ها براي آنان و ... به روشني نمي توان آثار نوراني آن بزرگمردان را بر شمرد. بدين دليل ابهام در انتساب برخي از كتاب ها وجود دارد و نمي توان به گونه جزم داوري نمود.

[1] حسن بن فروخ، بصائر الدرجات، ص 157 - 159؛ سيد مرتضي عسكري، معالم المدرستين، ج 2، ص 223.